Co to jest wypalenie zawodowe? Jakie są jego przyczyny, objawy i skutki?

Mówi się, że wypalenie zawodowe może dotyczyć nawet co piątego Polaka - ta statystyka dobitnie potwierdza, że często jesteśmy z różnych przyczyn niezadowoleni ze swojej pracy i szukamy odmiany. Kiedy faktycznie mówimy o syndromie wypalenia zawodowego? Jak reagować na pierwsze objawy? 

Czym jest wypalenie zawodowe?

Po raz pierwszy to określenie pojawiło się w latach 70. W 1974 roku użył go Herbert Freudenberger, amerykański psychiatra. Najogólniej mówiąc, syndrom wypalenia zawodowego to reakcja organizmu na przewlekły stres lub inny, nierozwiązany aspekt życia w pracy. Obecnie wypalenia zawodowego nie uznaje się za chorobę w dosłownym tego słowa znaczeniu. Traktuje się je raczej jako zbiór różnych objawów, które mogą prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. Uznaje się, że na występowanie wypalenia mogą mieć wpływ cechy charakteru pracownika, np. perfekcjonizm, bierność, skrytość czy niepewność własnych umiejętności. Badania pokazują, że choć wypalenie zawodowe dotyczy głównie osoby po 40. i 50. roku życia, to coraz częściej problem ten obecny jest w życiu osób znacznie młodszych. 

Objawy wypalenia zawodowego

Każda z nas może odczuć zespół wypalenia zawodowego, na który składają się najczęściej 3 etapy: wyczerpanie emocjonalne, wyczerpanie fizyczne oraz brak poczucia kompetencji. Na co powinnaś zwrócić uwagę? Jakie zachowania i odczucia wskazują na syndrom wypalenia zawodowego? 

• znaczący spadek wydajności lub wręcz niezdolność do podjęcia pracy,
• bóle głowy, rewelacje żołądkowe pojawiające się bez wyraźnego powodu,
• bezsenność lub kłopoty ze snem,
• brak satysfakcji, umniejszanie swoich dokonań, wyolbrzymianie porażek,
• przygnębienie, poczucie bezradności aż po depresję,
• trudności w kontaktach z klientem, współpracownikami - zaczyna się traktowanie ich szorstko, 
• utrata zdolności do regeneracji - urlop czy weekend nie przynoszą ulgi,
• pojawiają się absencje w pracy.

Jeśli w Twoim życiu zawodowym dominują tego typu odczucia i zachowania, powinnaś rozpocząć proces zmian. A może dopiero zaczęłaś pracę, ale masz wrażenie, że coś w niej nie gra? Sprawdź, dlaczego wypalenie zawodowe w ogóle się pojawia. 

Przyczyny i etapy wypalenia zawodowego?

Powodów i przyczyn wypalenia zawodowego jest całkiem sporo. Istotne, aby możliwie szybko rozpoznać pierwsze oznaki i odpowiednio zareagować. Czasem będzie to rozmowa z przełożonym na temat przyszłości w firmie. W innym wypadku pozostanie Ci jedynie się zwolnić i poszukać innego zajęcia. Wg badań dotyczących wypalenia zawodowego ponad połowa badanych stwierdziła, iż rozważa zmianę otoczenia, chociaż nie każdą z tych osób wypalenie dotykało w równym stopniu. Sprawdź, czy powody wypalania dotyczą również Ciebie i Twojego miejsca pracy:

• brak odpoczynku. Jeśli nie korzystasz z urlopu, bo czujesz, że nie jest to mile widziane lub nie chcesz z innego powodu, wypalenie może przyjść szybciej,
• zarządzanie poprzez zastraszanie - jeśli w firmie panują złe relacje, a Twój szef nie jest dla Ciebie partnerem i wszystko wymusza,
• nieadekwatne wynagrodzenie,
• nieustanna ekspozycja na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia,
• znacząco przekroczony normalny czas pracy (ciągle nadgodziny itp.),
• nadmiar obowiązków lub obowiązki, które nie są dopasowane do Twoich klasyfikacji.

To oczywiście najważniejsze powody, niemniej wszystko zależy od miejsca pracy. Problemem w przypadku wielu zawodów (np. pielęgniarek czy osób pracujących w opiece) jest również obciążenie psychiczne problemami podopiecznych. 

Co robić, gdy sytuacja jest bez wyjścia?

Na szczęście żyjemy w czasach, w których możliwości podjęcia pracy jest naprawdę sporo, a bezrobocie nie przypomina tego sprzed 10 lat, szczególnie w większych miastach. Ponadto mamy dostęp do zagranicznych rynków pracy, gdzie i pensje w przeliczeniu na złotówki są lepsze, jak i warunki pracy zazwyczaj korzystniejsze. Jeśli uważasz, że będąc kobietą w wieku 40 czy 50 lat nie masz szans na dobrze płatne zajęcie, a do tego dopada Cię wypalenie zawodowe, to warto rozważyć np. pracę opiekunki osoby starszej w Niemczech lub w innych krajach Unii Europejskiej. Ofert pracy tego typu nie brakuje, a jednocześnie jest to bardzo dobrze płatny zawód. Warto przełamać strach przed zmianą otoczenia i wyrwać się z nieciekawej firmy, a przy tym zmienić swoje życie na lepsze.