Opieka nad dziećmi
Praca za granicą
Jak budować dobre relacje z dzieckiem?
To z pozoru proste pytanie zawiera w sobie co najmniej kilka zasadniczych, ale nieoczywistych kwestii. Po pierwsze, nie przez przypadek używamy formy „budować”, a nie „zbudować” - tworzenie, umacnianie, budowanie relacji z dzieckiem jest wymagającym uwagi, czasu i cierpliwości procesem. Po drugie, warto się zatrzymać przy określeniu „dobre relacje”. Dobre, czyli jakie? Takie, które usatysfakcjonują dorosłego? Takie, które wyjdą dziecku na dobre? I czy to się wyklucza? Oczywiście — nie.
Odpowiedzialność i świadomość jako punkt wyjścia do budowania relacji z dzieckiem
Jak mawia porzekadło: „błądzić jest rzeczą ludzką”. Dlaczego już na początku artykułu mówimy o błędach? Bo są nieuniknioną i niezwykle ważną częścią budowania relacji (nie tylko) z dzieckiem. Jako dorośli, niezależnie od naszej roli w życiu dziecka — czy jesteśmy jego rodzicami, opiekunkami, czy nauczycielami - spoczywa na nas nieustająca i niepodważalna odpowiedzialność.
Powinniśmy być świadomi wpływu na najmłodszych, którzy przecież uczą się w dużej mierze poprzez obserwację nas — dorosłych. Poczucie tej odpowiedzialności może być nieco przytłaczające, bo przecież któż z nas nie powiedział kiedyś o kilka słów za dużo w obecności dziecka lub w sposób impulsywny najnormalniej się nie zezłościł?
Często po takich sytuacjach opiekunowie zadręczają się wyrzutami sumienia, pojmując swoje zachowanie w kategoriach porażki wychowawczej, zupełnie nie zdając sobie sprawy z tego, jak ważną lekcję mogą dać dziecku właśnie wtedy — przeżywając emocje, okazując je, rozmawiając o nich oraz radząc sobie z konsekwencjami sposobu ich przeżywania i wyrażania. Tego typu lekcje i rozmowy stanowią naturalną i potrzebną przestrzeń do budowania relacji dobrej — opartej na wzajemnym szacunku.
Emocje i komunikacja
W budowaniu dobrych relacji z dzieckiem kluczowa jest komunikacja. A w budowaniu dobrej komunikacji kluczowe jest mówienie o emocjach.
Samo utwierdzanie dziecka w przekonaniu, że nie ma złych emocji, różne są natomiast sposoby ich wyrażania, jest strategicznie istotne dla prawidłowego rozwoju psychicznego dorastającego człowieka. Bardzo trudna bywa natomiast praktyka tego typu narracji. I to w głównej mierze dlatego, że zasada otwartej rozmowy o emocjach działać powinna w obie strony. Zachęcanie dziecka do mówienia o emocjach to jedno, ale mówienie o własnych? To dopiero wyzwanie.
Budowanie relacji z dzieckiem to jednak wspólna podróż, w której my, dorośli, nie tylko wskazujemy kierunek i towarzyszymy, ale też współprzeżywamy. Dlatego, gdy kolejnym razem zdarzy się nam unieść, zamiast zamykać się w sobie i odchodzić na bok, by ochłonąć — warto powiedzieć dziecku o tym, co i dlaczego czujemy. A jeśli nasze zachowanie pozostawiało wiele do życzenia — możemy przecież przeprosić. Tego typu rozmowy stanowią kamienie milowe w procesie, jakim jest budowanie dobrych relacji z dzieckiem — pełnych wzajemnego szacunku i zrozumienia.
Cierpliwość, szacunek, uwaga — budowanie relacji z dzieckiem
W rozmowie z dzieckiem istotna jest umiejętność słuchania. Ważne, by tworzyć przestrzeń, w której dziecko czuje się bezpieczne, jest akceptowane i szanowane, może mówić i spotyka się z uwagą. Zapewnienie mu w zasadzie tak podstawowych warunków wypowiadania się, nie tylko buduje dobrą relację z rozmówcą, ale też wpisuje się w spełnianie potrzeb dziecka, warunkujących jego prawidłowy rozwój, utwierdza je w przekonaniu, że jest ważne.
Należy podkreślić, że słuchanie nie jest tutaj tożsame z po prostu obecnością przy mówiącym dziecku. Oglądając serial czy wpatrując się w ekran telefonu, łatwo (nawet zupełnie niechcący) okazać młodemu rozmówcy ignorancję, brak wystarczającej uwagi, empatii, a nawet szacunku. W rozmowie z dzieckiem obowiązują przecież te same podstawowe zasady, co w komunikacji pomiędzy ludźmi dorosłymi.
I nie chodzi o to, by nie reagować, gdy dziecko podczas rozmowy unosi głos lub przerywa wypowiedź rozmówcy, a o to, by samemu starać się unikać tego typu sytuacji. Okazywanie szacunku (również do siebie i swoich granic), uwagi i zainteresowania stanowi kolejny ważny element budowania dobrej relacji z dzieckiem.
Bez wątpienia budowanie relacji z dzieckiem jest procesem pełnym wyzwań. Procesem, podczas którego nieustannie uczą się i doświadczają obie strony - jednak właściwa komunikacja z dzieckiem przygotuje go do późniejszego dorosłego życia oraz sprawi, że także do nas będzie miało ono większy szacunek.